Het verhaal van WhatsApp-oprichter Jan Koum is prachtig, maar dat Facebook zijn bedrijf heeft overgenomen, is geen goed nieuws. We hebben kennelijk weinig geleerd van de bankencrisis en de problemen op de hypotheekmarkt.
Het verkopen van gebakken lucht is even oud als de mensheid. Ooit, heel lang geleden, hadden de meeste mensen er weinig last van. Slechts de koper had hinder: het geleverde product had namelijk geen inhoud.
Nu is het anders. De wereld is vervlochten via de financiële sector. Wanneer de financiële sector handelt in gebakken lucht, zullen derden er op een dag last van krijgen. Zo ging het ook met de huizenmarkt in de Verenigde Staten.
Giftig
De financiële pakketjes hadden een waardeloze inhoud, die ook nog werd verhandeld. Deze giftige pakketjes veroorzaakten in 2008 de financiële crisis, met desastreuze gevolgen voor de westerse wereld.
WhatsApp is verkocht; Facebook kocht de berichtendienst voor 19 miljard dollar (13,8 miljard euro). Jan Koum, de bedenker van WhatsApp, is 37 jaar oud en in één klap miljardair. Koum – de man van ‘geen advertenties, geen spelletjes en geen gimmicks’ – richtte WhatsApp op in 2009.
Voedselbonnen
Het kostte de gebruiker bijna niets. Koum is een mooi voorbeeld van de American dream. Hij werd geboren in Oekraïne, niet ver van Kiev, waar recent weer werd gedemonstreerd tegen de zittende regering. In de jaren negentig nam in Oekraïne het antisemitisme toe.
Daarom vluchtte Koum met zijn moeder naar Amerika, naar Californië.
Een echte doorzetter is die jongen: hij werkte als schoonmaker in een supermarkt en volgens sommige Amerikaanse media leefde hij met zijn doodzieke moeder van voedselbonnen.
Koum leerde zichzelf programmeren en ging werken voor technologiebedrijven als Yahoo. Vervolgens bedacht hij WhatsApp. Koum is een mooi mens. Wat niet mooi is, is de verkoop in WhatsApp.
Uniek
WhatsApp heeft 250 miljoen actieve gebruikers, voornamelijk in de westerse landen. Is dat nou 13,8 miljard euro waard?
Het bedrijf van WhatsApp bestaat uit de investering in computers die data opslaan en versturen. En er zijn jonge mannen en vrouwen die het systeem beheren. Deze dienstverlening kan economisch gezien nooit 1 miljard euro waard zijn, laat staan 13,8 miljard, omdat het bedrijf is gebaseerd op de bereidwilligheid van gebruikers.
WhatsApp is geen uniek product met een vaste waarde. U en ik zijn de bron voor de financiële waardering van WhatsApp.
Als wij dit berichtensysteem niet meer zouden gebruiken, dan is WhatsApp een failliete boel. Een vergelijkbaar geval is Hyves. Ooit is dat sociale medium voor 43 miljoen euro door Telegraaf Media Groep (TMG) gekocht.
Geduchte concurrent
Indertijd was Hyves razend populair. Dankzij het succes van Facebook ging het bergafwaarts met Hyves en zit TMG er behoorlijk mee in zijn maag. Het is een forse verliespost voor TMG.
Dat zou heel goed ook met WhatsApp kunnen gebeuren. Onze gegevens zijn niet langer in goede handen: Facebook beschikt over de contactenlijst van de gebruikers van WhatsApp. Daarmee is Facebook wat betreft het bespioneren van burgers een geduchte concurrent geworden van de inlichtingendiensten.
Dat was ook te merken aan de reacties van gebruikers van WhatsApp, die massaal een ander berichtensysteem, Telegram, gingen gebruiken. In korte tijd kreeg Telegram er 500.000 gebruikers bij.
Versleuteld
De bezorgde gebruikers – burgers bestaan niet meer – gaan binnenkort op zoek naar iets anders. De berichten over het afluisterschandaal in Amerika, de berichten over het verzamelen van 1,8 miljoen metadata door de Nederlandse inlichtingendiensten, en ten slotte de overname van WhatsApp door Facebook – ze dragen bij aan de toenemende bezorgdheid over privacy.
Daarom zullen versleutelde berichtensystemen populair worden. Silent Circle is een voorbeeld van een versleuteld systeem voor gesprekken en berichten. Deze app kost 10 dollar per maand. KPN wil hem gaan aanbieden.
Bedreiging
Silent Circle is nu te duur voor de gemiddelde gebruiker, maar straks komen waarschijnlijk goedkopere versies op de markt. Zulke bedrijven worden een serieuze bedreiging voor WhatsApp.
En wanneer WhatsApp door de komst van andere, betere berichtensystemen niets meer waard is, komen de banken of andere financiële instellingen die astronomische bedragen voor de overname van WhatsApp ter beschikking hebben gesteld, in de problemen.
Dit geval is vergelijkbaar met een bank die hypotheek heeft verleend op de overwaarde van een hypothetisch huis. Wanneer dat huis (WhatsApp) verdwijnt, verdwijnt de illusie waarvoor veel geld is opgebracht.
Risico’s
Voor de bescherming van onze samenlevingen is het van immens belang banken te dwingen om dit soort risicovolle zakelijke aspecten te scheiden van normale bancaire activiteiten.
Staten kunnen een nieuwe financiële crisis, mogelijkerwijs veroorzaakt door internet-technologie, niet aan.
Hoeveel kost de gebakken lucht? 13,8 miljard euro.