Toelichting bij jaarlijks onderzoek van Elsevier en bureau SiRM: over de bronnen, criteria en methodiek
Het onderzoek Beste ziekenhuizen is een jaarlijkse meting van de stand van zaken: wat zegt alle publiek beschikbare informatie over de kwaliteit van de Nederlandse ziekenhuizen? Doel is een zo representatief mogelijk beeld te krijgen van het functioneren van het ziekenhuis als geheel.
Nieuw dit jaar is een vergelijking van ziekenhuizen en zelfstandige klinieken voor twee veel uitgevoerde behandelingen.
Bureau SiRM ondersteunt Elsevier bij het selecteren en bewerken van gegevens voor een beoordeling van de veiligheid en effectiviteit van de medische zorg, en van de patiëntgerichtheid aan de hand van de dienstverlening en wachttijden. Ook de financiële positie van ziekenhuizen is onderzocht.
Lees meer:
‘Meten maakt patiënten beter’
Voor de beoordeling is een selectie gemaakt uit de prestatie-indicatoren die de
Inspectie voor de Gezondheidszorg hanteert. De indicatoren zijn door ziekenhuizen en medisch specialisten zelf vastgesteld. Gegevens zijn aangeleverd door Dutch Hospital Data.
Daarnaast zijn de wettelijk verplichte indicatoren opgenomen uit de dataset Zorginzicht, zoals vastgesteld door ziekenhuizen, verzekeraars, specialisten, patiëntenverenigingen en de Consumentenbond. De gegevens zijn publiek gemaakt door het Kwaliteitsinstituut van Zorginstituut Nederland. Voorts zijn voor achttien operaties volumenormen opgenomen die wetenschappelijke verenigingen van specialisten voorschrijven.
Voor wachttijden zijn de gegevens gebruikt die het bedrijf MediQuest verzamelt voor de overheid. De data zijn bewerkt door SiRM.
Ziekenhuizen krijgen scores voor alle zorg waarvoor indicatoren zijn geleverd, en worden alleen daarop vergeleken. Als indicatoren ontbreken omdat een ziekenhuis de zorg niet levert, krijgt het dus geen ‘strafpunten’. Het motto is: doe wat je doet goed.
In de selectie zijn alleen indicatoren opgenomen voor medisch specialistische of ziekenhuisbrede zorg die door ten minste dertig ziekenhuizen zijn aangeleverd. Buiten het onderzoek bleven behandelingen die niet zijn gecorrigeerd voor de case mix van patiënten, dat wil zeggen voor leeftijd, ziektegeschiedenis en de kans op overlijden aan meer aandoeningen. Zonder correctie is het onmogelijk
medische prestaties te vergelijken. Middels een ‘schoningsuitvraag’ kregen ziekenhuizen de gelegenheid om eigen foutieve opgaven en registraties alsnog te verbeteren.
Uit aldus 1.761 beschikbare indicatoren zijn er 799 geselecteerd. Die hebben betrekking op zaken die in het hele ziekenhuis spelen – van de verpleging van doorligwonden tot het gebruik van ICT of procedures die medicatiefouten moeten voorkomen – op acute zorg, zoals opname na een heupfractuur of hartinfarct, en op ‘electieve zorg’, ofwel ingrepen waarvoor de patiënt een afspraak kan maken, zoals een meniscusoperatie.
Die indicatoren geven allereerst informatie over de veiligheid van de medische zorg: maatregelen die een ziekenhuis systematisch treft om risico’s voor de patiënt en fouten te vermijden. Ten tweede gaat het om effectiviteit van de medische zorg: nauwkeurig en juist, gebaseerd op wetenschappelijke kennis. Ten derde om dienstverlening, informatie en voorlichting aan de patiënt. Daarbij hoort ook of de wachttijden afwijken van wat in de ziekenhuiswereld gebruikelijk is. De wettelijke ‘Treek-norm’ is niet als criterium gebruikt.
Veel indicatoren gaan over zorgvuldige administratie en registratie, over personele bezetting en het toepassen van protocollen en richtlijnen. Sinds 20 oktober 2014 voldoen alle ziekenhuizen aan de eis om de HSMR, het voor de patiëntenpopulatie gecorrigeerde sterftecijfer, openbaar te maken. Dat cijfer maakt om methodologische redenen geen deel uit van de vergelijking. Wel telt mee of ziekenhuizen de HSMR gebruiken om sterfte terug te dringen.
De scores zijn weergegeven met bolletjes. Die laten zien hoe een ziekenhuis scoort ten opzichte van het gemiddelde voor alle ziekenhuizen: één bolletje is de laagste, vier bolletjes de hoogste score. Voor de scores op ‘effectiviteit’ zijn ook halve bolletjes gebruikt in verband met de statistische betrouwbaarheid.
Klik hier (pdf) voor een uitgebreide toelichting bij het onderzoek Elseviers Beste ziekenhuizen 2016. Klik hier (pdf) voor appendices bij de toelichting.
Bureau SiRM (www.sirm.nl) is gespecialiseerd in vraagstukken rond marktwerking, onder meer in de zorg. Aan het onderzoek werkten mee dr. Jan-Peter Heida, dr.ir. Paul van Drunen en Jeanne Heijnen MSc, MD. Elsevier is verantwoordelijk voor de weergave en interpretatie.