Populaire televisieprogramma’s over wonen bieden een boeiende blik op de interieursmaak van gewone Nederlanders en hun adviseurs.
‘Waar ga je acht stellen vinden die al hun geld en hun hele toekomst aan een ander toevertrouwen? Je moet toch totaal besnuffeld zijn om dat te doen?’ Dit was de eerste gedachte van Alex van Keulen toen hij de opzet van Kopen zonder kijken kreeg voorgelegd.
De makelaar was eerder toegetreden tot het gilde der bekende Nederlanders door Uitstel van executie. In dit door hem bedachte programma hielp hij met forse schulden kampende huiseigenaren hun in slechte staat verkerende stekje op te knappen zodat het niet op een veiling hoefde te worden verkocht. RTL scoorde veertien jaar, van 2008 tot 2022, goed met dit format.
Voor het minstens zo originele basisidee van Kopen zonder kijken liep Van Keulen aanvankelijk dus niet zo warm. Maar zijn scepsis bleek onterecht.
Genoeg Nederlandse stellen toonden zich na de start van het programma in februari 2019 bereid aan een bijzonder avontuur op de huizenmarkt te beginnen.
Weldoorvoede presentator
Zij geven, na eerst hun woonwensen kenbaar te hebben gemaakt en informatie te hebben verstrekt over het beschikbare budget, via een officiële volmacht bij de notaris een team van RTL toestemming om voor hen een nieuw huis te kopen.
Daar worden ze dan uiteindelijk door de empathische presentator Martijn Krabbé geblinddoekt naartoe gevoerd. Uiteraard in de hoop dat ze gilletjes van verrukking slaken bij het aanschouwen van hun toekomstige verblijfplaats. Dat is praktisch altijd het geval. Als dank krijgt Krabbé doorgaans taart, wat er wellicht toe heeft bijgedragen dat hij een weldoorvoede indruk maakt.
Als eerste moet Van Keulen aan de slag voor de huizenzoekers. Op een overspannen woningmarkt heeft hij geen eenvoudige taak. Hij moet stad en land afrijden en krijgt vaak het deksel op de neus. Overbieden blijkt in de regel noodzakelijk.
Extra spannend is de expeditie geworden door de invoering twee jaar geleden van een ‘concessieklok’. Wanneer een bepaalde termijn is verstreken zonder dat Van Keulen een goede slag heeft kunnen slaan, moeten de deelnemers concessies doen. Bijvoorbeeld door een slaapkamer op te offeren of genoegen te nemen met een kleinere tuin.
Koen en Matthijs keken dit seizoen erg bedrukt toen hun woonwensen door tijdgebrek niet leken te kunnen worden vervuld.
Regenboogfamilie
De deelname van het homopaar toont overigens de toegenomen ruimdenkendheid van de makers van Kijken zonder kopen. De afgelopen weken ging Van Keulen twee keer op huizenjacht voor alleenstaande moeders en een keer voor een ‘regenboogfamilie’, die bestaat uit twee homo’s plus een vrouw met een zoontje voor wie de drie volwassenen gezamenlijk de zorg dragen.
RTL past zich duidelijk aan de tijdgeest aan.
Als eenmaal een huis is gekocht, verschijnt een grijzende en kalende, kordaat ogende vijftiger in beeld. Bouwkundige Bob Sikkes, ook wel bekend als ‘Bob de Bouwer’, arriveert af en toe zuchtend omdat hij vanuit Amsterdam een roteind heeft moeten reizen naar een oord buiten de Randstad, maar neemt daarna snel het heft in handen. Hij geeft op lichtelijk autoritaire wijze aan wat allemaal dient te worden gesloopt en wat voor de ravage in de plaats moet komen.
Soms presenteert hij heel creatieve ideeën.
Voor Toby, het hondje van Koen en Matthijs, ontwierp hij een hele suite, met een glazen deur die de woonkamer netjes afschermt. Tegen Roos Reedijk sneerde hij bij die gelegenheid: ‘Jij stopt een baby in de kast, ik zet een hond achter glas.’
Dit was een verwijzing naar een opmerkelijke suggestie van de spraakmakende interieurstyliste van het programma. Toen een vrouw tijdens de jacht op een nieuw huis zwanger bleek, stelde Reedijk als tijdelijke oplossing voor het wiegje van de aanstaande baby in de inloopkast te plaatsen.
Op sociale media leidde dit advies tot hilariteit en verontwaardiging. Maar Reedijk trekt zich van dergelijke ophef doorgaans weinig aan. Als zij commentaar krijgt op haar grote roze bril, zet zij daarna een nog grotere bril op.
Bingokaart
Roze is duidelijk de favoriete kleur van Reedijk. En de vrouw met de felgekleurde nagels en opvallende stem houdt van uitbundigheid. Haar motto is: Less is bore. Van het minimalistische devies Less is more moet ze niets hebben – eenvoud vindt ze maar vervelend.
Boeiend is altijd de confrontatie van de eigenzinnige styliste met de huizenkopers, die hun verlangens op een moodboard visualiseren. De doorsnee-Nederlanders met wie ze te maken krijgt, merkt Reedijk in haar boek Rooskleurig op, volgen de interieurtrends.
Ze kijken verlekkerd naar plaatjes op het sociale medium Pinterest en foto’s in tijdschriften als VT Wonen, en spreken dan hun verlangen uit naar zwarte jaloezieën, marmeren keukenbladen, een visgraatvloer en stalen deuren. Deze wensen zijn zo standaard dat trouwe kijkers van Kopen zonder kijken ze op een bingokaart wegstrepen.
Reedijk geeft dan tegengas.
Ze houdt haar gesprekspartners voor dat het niet fijn is in een zielloze showroom met gloednieuw meubilair te wonen, en drukt ze op het hart met vertrouwde spulletjes de inrichting van een persoonlijk stempel te voorzien.
Ze raadt aan om met mooie planten de natuur binnen te halen en om met nissen en plankjes de woning een zekere speelsheid te geven. En ze breekt een lans voor creativiteit en lef.
Zelf geeft ze het goede voorbeeld. Zo plaatste ze rustig een roze toiletpot in een Barbie-achtige wc. De kijkers zagen het met ontzetting aan, maar de kopers reageerden enthousiast: ‘Nog nooit zo’n mooie pot gezien.’
Kopen zonder kijken is het best bekeken en vermakelijkste, maar zeker niet het enige woonprogramma op de Nederlandse buis.
Een klassieker is Eigen Huis & Tuin. RTL heeft dit programma al sinds 1993 op het kijkmenu, maar heeft het sinds 2020 een lifestylekarakter gegeven. Zodat we niet alleen de voormalige tulpenboer Tom Groot in de tuin zien rommelen, maar ook moeten aanhoren hoe presentator Froukje de Both babbelt met een kok, huishoudcoach en dierenarts.
Geen realistisch beeld
In VT Wonen: Weer verliefd op je huis (SBS 6) begeleidt de vrolijke Volendammer Kees Tol make-overs van interieurs, en in De perfecte verbouwing (RTL) mogen de deelnemers kiezen uit virtual reality-ontwerpen voordat ze samen met Nicolette Kluijver hun huis omgetoverd zien worden.
Behoudende, luie en zuinige mannen vinden het onplezierig als hun echtgenote een fan blijkt van dergelijke programma’s. Al die uitvoerig in beeld gebracht verfraaiingen van het interieur kunnen immers aanleiding geven tot aansporingen eens in het eigen huis aan de slag te gaan. Met stress en forse uitgaven als praktisch onvermijdelijk gevolg.
De langlopende realityserie Help, mijn man is klusser! (ook al van RTL) laat op amusante wijze zien hoe wanhopig de partners kunnen zijn van kerels die, om de kosten te drukken, in klunzige doe-het-zelvers veranderen.
Veel emoties
Bedacht moet in elk geval worden dat al die woonprogramma’s niet per se een realistisch beeld schetsen van de kosten en baten van transformaties van het interieur. Deelnemers aan Kopen zonder kijken met een bescheiden budget zien, tot hun aangename verrassing, in hun nieuwe huis vaak prachtige nieuwe keukens en slaapkamers die ze eigenlijk helemaal niet hadden kunnen betalen.
Maar al die mooie spullen worden geleverd door sympathiek ogende figuren met de naam van hun bedrijf duidelijk in beeld. Sponsoring en sluikreclame vormen de commerciële basis voor het langdurige voortbestaan van woonprogramma’s.
Het is geen heel gelukkig tijdstip, maar zondag om 17.30 uur zendt SBS 6 De grote verbouwing uit. Een pakkende Engelse serie, die Channel 4, onder de titel Grand Designs, al sinds 1999 vertoont. Ontwerper Kevin McCloud helpt mensen met vaak wilde plannen om hun droomhuis te bouwen en in te richten. Geen sluikreclame, wel veel emoties.
Woongenot
De oude seizoenen van Grand Designs waren een tijdlang te zien op Netflix, maar zijn inmiddels spoorloos verdwenen. Wel biedt de populairste streamingdienst nog andere woonprogramma’s aan.
Zoals Interior Design Masters (een competitie waarin tien kandidaten hun styling- en designkunsten demonstreren), Dream Home Makeover (waarin twee interieurstylisten proberen een huis een aantrekkelijker aanzien te geven), en Amazing Interiors (een Amerikaanse realityserie over gewone huizen met een buitengewoon interieur).
Nieuw in Nederland is een zender die al in 93 andere landen is te zien. Sinds 15 januari dit jaar bieden Ziggo, Odido en KPN de abonnees Home & Garden TV aan. Dag en nacht valt te bekijken hoe Amerikanen enorm hun best doen hun huis en tuin te verfraaien. De bedoeling is om in de nabije toekomst ook het streven van Nederlanders naar meer woongenot in beeld te brengen.