Premier Dick Schoof maakte zijn opwachting in Brussel en Washington. De bondgenoten reageerden joviaal: ondanks de PVV-deelname aan de regering hoeven zij geen nieuwe ‘Hollanditis’ te vrezen. Ook reageerde Schoof ‘geschokt’ na de aanslag op Donald Trump, waarop Geert Wilders met een typische binnenlandse inkleuring kwam.
‘Goed. Vanochtend ben ik teruggekomen uit Washington,’ begon premier Dick Schoof zijn vrijdagse persconferentie. ‘Een wat meer internationale week,’ blikte hij terug. Behalve op de NAVO-top in de Amerikaanse hoofdstad, was hij eerder die week ook in de Europese hoofdstad Brussel om kennis te maken met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en haar team. Dat was ook ‘goed’, zei Schoof.
300 miljoen euro in de binnenzak
In Washington had Schoof een korte ontmoeting met president Joe Biden en een gesprek met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Oekraïne hunkert naar een volwaardig NAVO-lidmaatschap, maar uit angst voor escalatie van de oorlog met Rusland durft het bondgenootschap slechts te beloven dat Oekraïne ‘een brug naar de alliantie’ krijgt.
Schoof had 300 miljoen euro in zijn binnenzak. Voor dat bedrag kan Oekraïne wapens kopen voor de eerder al door Nederland en andere landen geleverde F-16’s. Schoof: ‘Vast staat dat Oekraïne deze strijd moet winnen. En daar blijven al onze inspanningen op gericht.’ Zonder munitie heb je aan F-16’s weinig.
Die ‘wat meer internationale week’ was nogal een eufemisme. Schoof maakte zijn debuut op het wereldtoneel. Dat verliep prima. De boodschap voor de EU-partners en NAVO-bondgenoten was dat de Nederlandse positie – ondanks Mark Ruttes vertrek uit Den Haag en de PVV-deelname aan de regering – niet wezenlijk verandert.
Schoof: ‘Nederland blijft een betrouwbare en constructieve partner, ook al hebben wij specifieke verlangens.’ Dat laatste sloeg op het terugdringen van de immigratie (lees: de druk van PVV) en de verlangens van boeren en vissers (lees: de druk van BBB).
Veldkamp en ‘Tony’
Nederland blijft een trouwe bondgenoot. Daaraan hoeven de NAVO-leden niet te twijfelen. Tikkeltje eigenzinnig, maar creatief. Daar houden de internationale vrienden van. Bij het officiële diner op de NAVO-top in Washington mocht NSC-minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken plaatsnemen naast zijn Amerikaanse ambtgenoot Antony Blinken.
Zoiets is niet zonder betekenis. Ze kennen elkaar al geruime tijd. Een soort diplomatieke dienstkameraden zijn het. Als Veldkamp het over ‘Tony’ heeft, dan bedoelt hij Antony Blinken, de chef diplomatie van het machtigste land ter wereld.
Wilders geprikkeld
PVV-Geert Wilders reageerde op die ‘wat meer internationale week’ geprikkeld met een bericht op X: ‘En dan nu snel aan het werk voor de noden van onze eigen Nederlandse bevolking: minder asiel, meer koopkracht, meer woningen! Succes, onze steun heb je daarbij!’
Dit wekte op zijn minst de suggestie dat Wilders geen steun gaf aan het internationale werk van Schoof, Veldkamp en minister Ruben Brekelmans (VVD) van Defensie. Maar dat is interpretatie, geen feitelijke gevolgtrekking. De buitenlandhoek van het nieuwe kabinet kan terugkijken op een succesvolle eerste week. Schoof had zijn kennismaking met de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. Het was een en al jovialiteit en realisme, wat in de diplomatie zoveel betekent als respect voor de feiten.
Trouwe bondgenoot
De nieuwe plaats van Nederland? Decennialang was het koninkrijk een trouwe bondgenoot van de Verenigde Staten. Dat veranderde begin jaren tachtig, toen in Amsterdam en Den Haag honderdduizenden mensen protesteerden tegen de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten in Woensdrecht. ‘Hollanditis,’ was toen de diagnose. Nederlanders wilden niet meer meedoen in de alliantie.
Daarvan is nu geen sprake, leek Schoof in Washington te willen uitdrukken. Weliswaar werd de PVV van protestpoliticus Geert Wilders bij de laatste verkiezingen de grootste, maar het kleine land aan de Noordzee zal niet wegzinken in nostalgie en geklaag. Dat is mooi voor de partnerlanden. De wereldorde is al zo chaotisch, en als zelfs Nederland zou gaan steigeren, neemt de verwarring verder toe.
Brug voor Oekraïne
In de wandelgangen van Washington werd natuurlijk gesproken over de Oekraïense ‘brug’ naar het bondgenootschap. Zolang de oorlog woedt, is een lidmaatschap onmogelijk, want het befaamde artikel 5 (een aanval op één, is een aanval op allen) zou impliceren dat de NAVO direct in oorlog is met Rusland. Maar daarna? Een mogelijkheid is een regeling zoals Noorwegen die eind jaren veertig wist te treffen.
Noorwegen grenst aan Rusland (destijds Sovjet-Unie) en had tot 1940 een neutrale positie. Het land trad daarna toe tot de NAVO, maar om de Russen niet te provoceren, werd vastgelegd dat er geen permanente militaire bases van de Amerikanen, Britten of andere bondgenoten in Noorwegen zouden worden gevestigd. Prima oplossing. Maar zover is Oekraïne nog lang niet.
Onverwachte gebeurtenissen
Voor het overige is de internationale politiek een kwestie van onverwachte gebeurtenissen. Na de schietpartij tijdens de verkiezingscampagne van Donald Trump, reageerde premier Schoof: ‘Geschokt door de aanslag op oud-president en huidige presidentskandidaat Donald Trump. Het is een opluchting dat hij er met lichte verwondingen van af is gekomen. Ik wens hem en zijn naasten veel sterkte met het herstel. Mijn gedachten gaan uit naar alle betrokkenen.’ Dat bericht stond zondagochtend 14 juli iets na half 8 op X.
Geert Wilders (PVV) kwam een half uur later met een Nederlandse inkleuring van het schokkende nieuws: ‘Wat in de VS gebeurd is, kan ook in Nederland gebeuren. Onderschat het niet. De haat jegens rechtse politici is ook bij ons ongekend groot. Hun beveiliging dient waar nodig fors te worden opgeschroefd.’