Met openingsverklaringen van het openbaar ministerie en de verdediging gaat vandaag de zwijggeldstrafzaak tegen presidentskandidaat Donald Trump in New York echt van start. Vorige week werd sneller dan verwacht, maar niet zonder problemen, een jury samengesteld, met een geïrriteerde Trump in de rol van toeschouwer.
Vandaag kan duidelijk worden welke lijn de verdediging van Trump gaat volgen: op zoek naar vrijspraak of naar een verdeelde jury? Eén jurylid volstaat om veroordeling te verhinderen.
Het kamp-Trump acht vrijspraak niet heel waarschijnlijk. Hoe legt de procureur het aan om deze ingewikkelde materie bevattelijk en vooral aannemelijk te maken?
Belaagd door Trump
De redenering van de procureur is dat boekhoudkundige fraude – zwijggeld aan pornoactrice Stormy Daniels werd geboekt als advocatuurkosten – diende om ander crimineel gedrag te verbergen, zoals ontduiking van de kieswet en beïnvloeding van de verkiezingen.
Houden procureur en verdediging het beknopt, of geven ze een slaapverwekkende voorstelling? En hoe snel weten we wie de eerste getuige wordt?
Wat dat laatste betreft gaf rechter Juan Merchan de procureur gelijk dat de volgorde waarin de getuigen worden opgeroepen, niet automatisch vooraf bekend wordt gemaakt. Dat moet voorkomen dat de getuigen worden belaagd door aanhangers van Trump. Of door Trump zelf.
Wel zal de naam van de eerste getuige worden meegedeeld aan de verdediging. Maar als Trump een getuigenverklaring verhindert, zal zijn team in het vervolg niet op voorhand vernemen wie daarna nog komen. Er is wel een lijst gepubliceerd van alle mogelijke getuigen.
De zitting wordt vandaag om 14.00 uur New Yorkse tijd (20.oo uur Nederlandse tijd) beëindigd omwille van het joodse paasfeest.
Trump in de cel is gecompliceerd
Morgen (dinsdag) wordt de zitting tijdelijk onderbroken, zodat de rechter kan onderzoeken of Trump de geldende spreekbeperkingen voor hem en zijn advocaten heeft overtreden.
Trump mag kritiek geven op de rechter en de procureur, maar niet op andere leden van het openbaar ministerie of de rechtbank, en evenmin op getuigen, juryleden en de familie van de rechter.
Die regels heeft hij in de afgelopen week minstens tien keer overtreden, volgens het openbaar ministerie. Elke overtreding betekent een boete van 1.000 dollar, waarna bij herhaling gevangenisstraf kan volgen. Wat in het geval van Trump gecompliceerd zou zijn: moet zijn beveiliging mee de gevangenis in?
Zijn advocaten zullen versoepeling of afschaffing van de spreekbeperkingen bepleiten.
De moeizame jurywerving
De eerste moeilijke stap in het proces – de samenstelling van de jury – werd vorige week iets sneller geklaard dan velen hadden verwacht.
Honderden potentiële juryleden werden voorgedragen. Degenen die zichzelf al niet onbevooroordeeld vonden, mochten bij handopsteking naar huis. Bij de resterenden gebruikten de verdediging en het openbaar ministerie allebei hun acht veto’s.
Anderen werden al door de rechter geweerd op basis van duidelijke vooringenomenheid. Twee getuigen die al waren goedgekeurd, moesten donderdag toch nog vertrekken. In een eerste geval ging het om een oncologieverpleegster die zichzelf diskwalificeerde omdat haar identiteit bekend was geworden. Vrienden en kennissen hadden op basis van persberichten uitgemaakt dat het over haar ging, waardoor ze zich niet langer veilig voelde voor mogelijke represailles of intimidatie. Een tweede bleek gelogen te hebben over wat hij van de ex-president vindt.
Vrijdag barstten twee potentiële getuigen in tranen uit omdat ze de druk op hen te hoog vonden. Geen van de twee werd in de jury opgenomen of bij de zes reservejuryleden ondergebracht.
De uitgekozen juryleden, alle afkomstig uit Manhattan, New York, zijn gemiddeld hoogopgeleid. Het gaat om 7 mannen en 5 vrouwen. Er zijn enkele advocaten onder de juryleden. De juryvorming was zeker niet gunstig voor Donald Trump, die in Manhattan in 2020 amper 12 procent van de stemmen haalde.
Trump als machteloze toeschouwer
Wie niet tot de rechtbank of de perskamer wordt toegelaten, moet het bij dit proces hebben van horen zeggen en van persverslagen. Tv-beelden en geluidopnames zijn er niet, en het aantal foto’s en schetsen is beperkt. Ook geeft de rechtbank niet onmiddellijk verslagen vrij van wat er wordt gezegd en beslist.
Maar diverse verslaggevers, onder meer Maggie Haberman van The New York Times – dezelfde Haberman die in 2022 de biografie Confidence Man over Trump publiceerde – wijzen erop dat dit geen plezierige tijd is voor Trump.
Tegen het eind van een zitting ging hij rechtop staan en werd teruggefloten door de rechter, die dat einde nog niet officieel had uitgeroepen. Trump ging braafjes weer zitten.
‘De komende zes weken,’ schrijft Haberman, verwijzend naar de verwachte duur van het proces, ‘zal de man die controle hoog waardeert en probeert omgevingen en resultaten vorm te geven naar zijn wens, controle hebben over heel weinig zaken.’ Hij moet uren stil blijven zitten.
Kan Trump zich bedwingen?
Trump verveelt zich, viel volgens aanwezige journalisten twee keer in slaap (wat zijn woordvoerders ontkennen). Hij kan niet doen wat hij anders altijd doet: de zaak domineren. In deze omgeving, schrijft Haberman, wordt hij kleiner. Hij krimpt. En hij doet grotendeels wat de rechter beveelt. Hij kon niet eens zelf protesteren toen hij de rechtszaal te koud vond. Dat moest via zijn advocaat.
Hij gaf laatdunkend commentaar aan zijn advocaat, schrijft The Guardian, over een kandidaat-jurylid, die op Facebook een filmpje had geplaatst over vreugde-uitingen na de verkiezing van Biden in 2020. De rechter wees de ex-president meteen terecht. ‘Ik wil niet dat juryleden in mijn rechtszaal geïntimideerd worden,’ zei hij, waarna Trump weer zweeg en terugviel in zijn rol van toeschouwer.
Of hij zich zal kunnen bedwingen als hem vijandig gezinde getuigen, zoals zijn vroegere fixer Michael Cohen, op het appel verschijnen, blijft afwachten.