Het pleidooi van Jan van de Beek en Jan Latten, die de politiek in hun essay in Elsevier Weekblad opriepen om na te denken over de bevolkingssamenstelling in het Nederland van de toekomst, lijkt weerklank te hebben gevonden in de Tweede Kamer. Woensdag, op de eerste dag van de Algemene Beschouwingen, sneden onder meer VVD en CDA het thema aan, en kwam er van diverse partijen steun voor een onderzoek naar bevolkingsgroei.
De eerste politicus die het onderwerp aankaartte, was Klaas Dijkhoff, die woensdag vooral druk was met het verdedigen van zijn plan om criminaliteit in probleemwijken dubbel te bestraffen. De VVD-fractievoorzitter vroeg het kabinet onderzoek te doen naar de bevolkingsgroei – projecties van de Verenigde Naties uit 2017 komen in een hoge variant voor Nederland uit op 24 miljoen inwoners in 2100 – die Nederland mogelijk te wachten staat.
Dijkhoff wil onderzoek: ‘Kunnen beslissen daar meer grip op te hebben’
Dijkhoff vreest dat een hoger percentage Nederlanders met een migratieachtergrond ‘onze vrije Nederlandse waarden’ onder druk kan zetten. In navolging van onderzoekers Van de Beek en Latten verwees Dijkhoff naar de Staatscommissie Bevolkingsvraagstuk, die in de jaren zeventig – onder leiding van prof. dr. Pieter Muntendam – onderzoek deed naar onder meer het (toekomstige) inwonertal van Nederland.
Lees het veelbesproken essay van Jan Latten en Jan van de Beek: De saamhorigheid staat op het spel
De conclusie van het rapport was dat een inwonertal van circa 15 miljoen de ideale omvang van de Nederlandse bevolking zou zijn. ‘Toen was een rem op de bevolkingsgroei namelijk ook geboortepolitiek. Nu niet, want onze bevolkingsgroei komt door migratie,’ aldus Dijkhoff. ‘Wij kunnen beslissen om daar meer grip op te hebben en meer orde in te scheppen.’
De VVD-leider zou graag zien dat er een nieuwe staatscommissie komt om de wenselijke omvang van de Nederlandse bevolking te onderzoeken. ‘Dan kunnen wij de keuzes daarop baseren, zodat we onze kinderen niet opzadelen met beleid dat gebaseerd is op drijfzand, zodat ze niet terugkijken en dan denken: joh, 16 of 20 miljoen mensen op dit hele kleine stukje aarde, dat maakt nogal uit; hadden ze daar niet even over na kunnen denken?’
Buma voorstander staatscommissie: ‘Uit sfeer links-rechts’ en ‘apolitiek’
Het cijfer 20 miljoen is volgens Van de Beek en Latten niet ondenkbaar, al is dat afhankelijk van het precieze migratiesaldo (immigratie minus emigratie). Dat cijfer lag in 2016 en 2017 op circa 80.000 per jaar, al verwacht het Centraal Bureau voor de Statstiek (CBS) de komende jaren een daling naar circa 30.000 op de middellange termijn.
Ook CDA-voorman Sybrand Buma kwam tijdens zijn inbreng aan de Algemene Beschouwingen terug op de demografische prognoses van Latten en Van de Beek. Buma wil dat van overheidswege wordt onderzocht wat Nederland tot aan 2039 kan verwachten wat betreft de bevolkingstoename, en vindt dat het onderwerp ‘uit de sfeer van links of rechts’ en ‘zo apolitiek mogelijk’ moet zijn. ‘De bevolkingsgroei is aanzienlijk groter dan wij een aantal jaren geleden dachten, en dat heeft consequenties voor het beleid.’
Eric Vrijsen interviewde CDA-leider Sybrand Buma: ‘Migratie is een gunst, niet een recht’
‘Als de bevolkingsontwikkeling zich doorzet zoals het CBS heeft geprognosticeerd, en we gaan naar 18, 19, misschien 20 miljoen inwoners, dan komt de generatie na ons voor klemmende vragen te staan,’ vervolgde Buma, die onder meer woningbouw, energievoorziening en infrastructuur noemde als bronnen van zorg.
Vervolgens interrumpeerde Dijkhoff de CDA-leider, en wilde van hem weten of hij ook voorstander is van maatregelen om de bevolkingsgroei indien nodig af te remmen. ‘Als dat aantal wordt becijferd, kunnen we dus ook kijken wat een bevolkingsaantal is waarvan we denken “ja, dat kan”. En als we daarnaar kijken, moeten we ook kijken wat dat betekent voor de immigratie,’ zei Buma.
Pechtold en Asscher gematigd positief over onderzoek bevolkingsgroei
Ook D66-partijleider Alexander Pechtold heeft wel oren naar een dergelijk onderzoek, maar plaatste wel kanttekeningen: ‘Ik zou zo’n toekomstverkenning interessant vinden (…) Ik let altijd even op als het alleen maar op immigratie geënt wordt, want ik maak me bijvoorbeeld voor de kortere termijn zorgen over de verpleeghuizen.’
PvdA-leider Lodewijk Asscher is eveneens voorstander een staatscommissie, zei hij toen Buma hem daarover bevroeg. ‘Ik vind dat die commissie overal naar moet kijken. Als je zo’n commissie aan het werk zet, zou ik het mooi vinden dat het debat over migratie niet altijd een debat is waarbij iedereen de ander beschuldigt van verkeerde intenties.’ Toch, benadrukte Asscher, zal hij altijd verdedigen dat Nederland vluchtelingen moet opvangen. ‘Maar laat die commissie haar werk doen.’
Forum voor Democratie noemde prognoses ‘verontrustend’
Vorige week refereerde Forum voor Democratie al aan de prognoses in het essay van Latten en Van de Beek, toen de partij pleitte voor een asiel- en immigratiebeleid naar Australisch voorbeeld. In een video op de eigen website stelt de partij van Thierry Baudet een zogenoemde puntentoets voor, waarbij potentiële nieuwkomers moeten voldoen aan eisen op het gebied van leeftijd, onderwijsniveau, werkervaring en taalbeheersing om in aanmerking te komen voor een verblijfsvergunning.
Lees het stuk van correspondent Niels Kraaier en zijn Poolse echtgenote: Hoe immigratie in Australië wél goed uitpakt
Forum voor Democratie sprak van ‘verontrustende gevolgen die de aanhoudende massa-immigratie voor Nederland kan gaan hebben,’ doelend op de hoge variant van de VN-voorspelling, waarbij Nederland eind deze eeuw mogelijk 24 miljoen inwoners kan hebben, de helft met een migratieachtergrond. In hun prognoses geven Van de Beek en Latten echter ook aan dat dit een van de mogelijke scenario’s is.