‘Vliegschaamte’ of flight shaming wint snel terrein. In Zweden – het land van klimaatactivist Greta Thunberg (16) – proberen klimaatfanatici het op de agenda te zetten door beroemdheden keihard aan te vallen op social media.
Iemand die dat op onprettige wijze ondervond, is de 22-jarige Penny Parnevik. De Zweedse leidt als dochter van golfer Jesper Parnevik een jetsetleven waarbij ze zich ter promotie van grote modemerken de hele wereld over laat vliegen en daarvan foto’s op Instagram plaatst. De plaatjes konden tot voor kort rekenen op bewondering van haar volgers, maar na een plotselinge storm van kritiek lijkt dat helemaal omgeslagen.
Afzender van de haatberichten is het Instagram-account Aningslösa influencers oftewel ‘argeloze opiniemakers’. Dat account heeft inmiddels 60.000 volgers die het hebben voorzien op succesvolle Zweden die reiskiekjes plaatsen op social media.
‘Het was een behoorlijke wake-upcall voor mij,’ reageert een geschrokken Parnevik in de Zweedse krant Aftonbladet. Helemaal niet meer vliegen is onrealistisch, vindt ze. Maar voor elke vlucht probeert ze 100 euro te doneren aan een goed doel dat CO2-uitstoot compenseert.
Pieter Elbers (CEO KLM): ‘Gewone man accepteert niet dat politiek vliegen afpakt’
Parnevik is niet de enige. De Zweedse influencer Isabella Löwengrip kreeg het afgelopen weekeinde een storm van kritiek over zich heen toen ze een foto van zichzelf plaatste op het strand van Doha, de hoofdstad van Qatar. ‘Weekendje weg,’ schreef ze erbij.
Vermeende hypocrisie
‘Hahaha dus dit is een grapje. Steun je Greta, maar vlieg je hier en daar naartoe voor je plezier? GROW UP!’ luidt een van de reacties onder de post. Löwengrip had begin deze maand publiekelijk om steun gevraagd van klimaatactivist Greta Thunberg en bood haar een baan aan bij haar bedrijf, omdat ze voor haar werk naar eigen zeggen nu eenmaal moet vliegen. ‘Stop met het kopen van Isabella Löwengrip-producten, reageert een ander. ‘Zo ver reizen voor een weekend? Ze geeft niet om het milieu.’
De beweging heeft succes, want vliegen in Zweden wordt met de dag meer omstreden. Mensen lopen er niet meer mee te koop, zegt journalist Emanuel Karlsten tegen de Zweedse tv-zender SVT. Ze doen aan het zogeheten smygflyga (geheim vliegen). ‘Ook ik schaam me meer als ik vlieg. Ik merk dat ik het in het geheim doe.’
Ook buiten Zweden krijgt de flight-shame-beweging voet aan de grond. Zo buitelden critici gisteren over elkaar heen om Meghan Markle te wijzen op haar ‘hypocriete vlieggedrag’. De hertogin van Sussex vierde woensdag in New York haar babyshower en vloog daarvoor op en neer met een privéjet.
‘Voor hen gelden ineens andere regels’
‘Het gaat moeite van ons allemaal kosten om de klok van de verwoesting van onze aarde stil te zetten,’ zei prins Harry vorig jaar.
‘Meghan en de koninklijke familie zijn allemaal hypocrieten,’ schreef een reaguurder op Twitter. ‘Ze vertellen ons dat we groener moeten zijn, terwijl zij de wereld rondvliegen in privéjets. Een regel voor hen en een andere voor ons landlopers! Het kan ze niets schelen.’
@JeremyVineOn5 Meghan and the RF are all hypocrites. Telling us to be greener etc, whilst they fly around the world in private jets. One rule for them, another for us peasants! They don't give a fig!
— Karen Smith (@k_hendry23) February 22, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Een ander voorbeeld is de klimaatbijeenkomst in Davos vorige maand, waarvoor het grootste deel van de deelnemers met het vliegtuig naar Zwitserland kwam. Een vergelijkingssite in privéjets meldde dat er zo’n 1.500 vluchten met privévliegtuigen van en naar Davos zouden gaan.
Lees ook dit stuk van Eric Vrijsen: Haal hypocrisie uit luchtvaartdebat
Nog niet bekend in Nederland
In Nederland is vliegschaamte nog geen bekend fenomeen. Een maand geleden bleek uit cijfers van luchtvaartkoepel IATA en BSP Nederland dat we juist meer vliegen dan ooit. ‘Het is kolder dat de consument zich zou schamen om een vliegvakantie te nemen. In werkelijkheid vliegen we erop los,’ zei Frank Oostdam, voorzitter van reisbrancheorganisatie ANVR.
Milieuorganisaties en politici van GroenLinks, Partij voor de Dieren en D66 schermen graag met het argument dat steeds meer Nederlanders weerzin zouden hebben tegen vervuilende vliegreizen. Maar uit eigen onderzoek van dr. Paul Peeters van de Technische Universiteit Delft blijkt dat juist GroenLinks-stemmers de meeste vlieguren maken, zei hij in 2017 in een interview.