Kamer woest over jihadisten die paspoort terugkrijgen: ‘Nederland capituleert’

Vijf jihadisten krijgen hun Nederlandse paspoort terug dat eerder was ontnomen. Ze zijn ook geen ongewenst persoon meer. Dat bleek deze week uit een publicatie van de Staatscourant. De Tweede Kamer is verontwaardigd en vraagt staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) om opheldering: ‘Als je onze samenleving wilt vernietigen, hoor je niet thuis in Nederland.’

De vijf jihadisten zouden volgens de NOS moslimstrijders zijn die zich hadden aangesloten bij verboden groepen in Syrië en Irak. Om welke groepen het gaat, is niet bekendgemaakt. Het gaat om Eddine Benaissa, Benyamine Fadlaoui, Mounir El Kharbachi en Ridvan Öz en Driss Daouayry. Voormalig staatssecretaris van Vreemdelingenzaken Mark Harbers (VVD) trok de paspoorten in rond september 2017, juli 2018 en april 2019.

De Raad van State oordeelde in april dat twee andere jihadisten hun ingetrokken paspoort weer terug kregen. De twee mannen waren in 2013 en 2014 aangesloten bij jihadistische groepen. Het kon alleen niet bewezen worden dat ze nog aangesloten waren bij een verboden terreurorganisatie op 1 maart 2017: dat is de datum dat het kabinet een lijst met verboden organisaties publiceerde. De wet die intrekking van het Nederlanderschap mogelijk maakt, geldt pas sinds die datum.

Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) voelde zich daarom genoodzaakt om opnieuw naar elf vergelijkbare zaken te kijken. Op verzoek van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) werd voor de vijf eerdergenoemde jihadisten de intrekking van het staatsburgerschap alsnog opgeheven. Volgens de staatssecretaris was er onvoldoende bewijs dat ze in 2017 nog aangesloten waren bij terreurgroepen.

Onbegrip in Den Haag

In de Tweede Kamer is veel onbegrip over het besluit van de staatssecretaris. Broekers-Knol zal zich binnenkort moeten verantwoorden in een debat, dat dinsdag is aangevraagd door VVD-Kamerlid Dilan Yesilgoz-Zegerius. Zij wil voorkomen dat jihadisten met hun teruggegeven paspoort naar Nederland komen.  Tegen de NOS zei ze: ‘Ik wil die mensen niet in Nederland hebben. We moeten alles uit de kast halen om dat te voorkomen.’

Ook CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg zette vraagtekens bij het besluit van Broekers-Knol. Volgens haar deden ‘deze lieden (…) afstand van onze rechtsstaat. Waarom die dan op een presenteerblaadje blijven aanreiken?’

Ook de oppositie is verbaasd. Zo vindt Thierry Baudet van Forum voor Democratie dat het kabinet ‘de weg volledig kwijt’ is. PVV-leider Geert Wilders reageert op de hem bekende wijze. In hoofdletters uit hij zijn verbijstering:

Waar zijn de mannen nu?

Van de vijf jihadisten is Driss Daouayry de enige van wie wordt beweerd dat hij niet meer in leven is. Diverse bronnen meldden dat hij in 2015 omkwam in Syrië. Hij zou lid zijn geweest van Al-Shabaab in Somalië en zich in 2013 hebben aangesloten bij Islamistische Staat (IS) in Syrië.

In maart gaf een van de vijf mannen, Mounir El Kharbachi, zich in Syrië over aan de Koerdische rebellengroepering Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF). Hij werd eerder in Nederland veroordeeld tot 6 jaar celstraf.

De andere drie mannen, Benyamine Fadlauoi, Ridvan Öz en Eddine Benaissa, zijn alle drie ‘spookjihadi’s’: Syriëgangers van wie elk spoor ontbreekt. De Nederlandse staat heeft ze gedagvaard voor betrokkenheid bij terroristische organisaties maar het is niet bekend waar ze zijn en of ze nog in leven zijn.

Intrekken Nederlandse jihadisten lastig

Minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) en staatssecretaris Broekers-Knol, beiden van Justitie en Veiligheid schreven in juli een brief aan de Tweede Kamer over het afpakken van de paspoorten van Syriëgangers. Daarin meldden ze dat het intrekken van het Nederlanderschap van jihadisten vaak niet mogelijk is.

Het lukt volgens Grapperhaus en Broekers-Knol niet altijd om genoeg informatie te achterhalen om een intrekking op te baseren. Zo is de rol van de jihadist bij een terroristische organisatie niet altijd makkelijk te duiden: velen beweren dat ze niet hebben gevochten, maar alleen hebben gekookt of gewonden hebben geholpen. Ook speelt volgens de bewindspersonen een rol of de jihadisten vrijwillig of onder dwang hun misdaden pleegden.

Daarnaast hebben veel jihadisten geen dubbel paspoort. Als de Nederlandse staat hun paspoort zou intrekken, worden de jihadisten stateloos. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens verbiedt dat.

Het kabinet schat dat er ongeveer driehonderd Nederlanders richting Syrië zijn afgereisd. Honderd van deze jihadisten lopen het risico om hun Nederlanderschap kwijt te raken.